Haaksbergen (Nedersaksisch: Hoksebarge) is een gemeente en dorp in het zuiden van Twente, in de Nederlandse provincie Overijssel. Het dorp telt 17.930 inwoners op 1 januari 2010. De gemeente telt 24.320 inwoners en ligt dicht bij Hengelo - 11 km en Enschede - 12 km. De totale oppervlakte is 105,55 km² (waarvan water: 0,27 km²). De gemeente Haaksbergen, die zichzelf Ster in Twente noemt, werkt samen in de Regio Twente. Ten zuiden van Haaksbergen ligt het landgoed Lankheet, waar het water van de Buurserbeek gezuiverd wordt in rietfilters.

Geografie

In het zuiden van Twente ligt de gemeente Haaksbergen, die naast de hoofdplaats bestaat uit de dorpen Buurse en St. Isidorushoeve en een aantal buurtschappen. De gemeente grenst in het noorden aan de Overijsselse gemeenten Hof van Twente, Hengelo en Enschede. Daarnaast vormt de grens van Haaksbergen in het zuidwesten tegelijkertijd de provinciegrens met Gelderland en de gemeente Berkelland. In het zuiden en zuidoosten liggen de Duitse gemeenten Vreden en Ahaus.

Geschiedenis

De eerste bewoners binnen de huidige gemeentegrenzen vestigden zich nabij Buurse langs de Buurserbeek, vermoedelijk reeds rond 800 voor Christus. Het dorp Haaksbergen ontstond veel later, rond 800 na Christus, als landbouwnederzetting verder stroomafwaarts aan dezelfde Buurserbeek. Hier zijn overblijfselen gevonden van een houten kerkje van rond het jaar 1000, de voorloper van de huidige St. Pancratius-kerk. De eerste vermelding van Haaksbergen dateert uit 1188. In een 12e eeuws goederenregister vermeldde graaf Hendrik van Dale, die ook Diepenheim en Ahaus bezat, goederen in de parochie Hockesberghe. Aan het begin van de 14e eeuw ontstonden de marken, welke tot halverwege de 19e eeuw bleven bestaan. Onder het gericht Haaksbergen vielen de marken Brammelo, Langelo, Eppenzolder/Stepelo, Holthuizen, Boekelo en Haaksbergen/Honesch.

Rond 1400 werd de Buurserbeek, die tot dan toe door het dorp stroomde, verlegd en ten zuiden van Haaksbergen aangesloten op de Schipbeek. Hierdoor ontstond een waterverbinding met de IJssel en konden via het water de Hanzesteden Deventer, Zwolle en Zutphen worden bereikt. In de 18e eeuw werd een korenmolen gebouwd, genaamd De Korenbloem.

Zoals in de rest van Twente werd vanaf het midden van de 19e eeuw de textielindustrie van groot belang. De fabriek van D. Jordaan & Zonen zorgde voor veel werkgelegenheid. Negen werknemers werden tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gefusilleerd omdat zij aan een staking deelnamen. Het Monument D. Jordaan & Zonen's Textielfabrieken herdenkt hen.

Op het toppunt was 80% van de beroepsbevolking van Haaksbergen werkzaam in de textielsector. Begin jaren zeventig stortte de textielindustrie in Twente en dus ook in Haaksbergen in.