Inhoud

Flevoland is een provincie in het midden van Nederland. Het is de jongste van de twaalf provincies en bestaat uit de Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland, alle ontstaan door drooglegging van delen van de voormalige Zuiderzee, met daarbinnen de voormalige eilanden Urk en Schokland. Flevoland wordt in het uiterste noorden begrensd door Friesland en in het noordoosten door Overijssel. Het grenst in het westen aan het Markermeer en het IJsselmeer. In het zuidoosten grenst de provincie aan Gelderland, in het zuiden aan Utrecht en Noord-Holland.

De provincie Flevoland kenmerkt zich door veel open ruimte en een strakke indeling. De provincie bestaat uit twee delen: de Noordoostpolder, dat een voortzetting is van het vasteland, en de Flevopolder, het grootste kunstmatige eiland ter wereld. De Flevopolder is met bruggen (onder andere Stichtse Brug, Hollandse Brug en Ketelbrug), een spoortunnel (Drontermeertunnel) en een dijk (Houtribdijk) verbonden aan het vasteland. De provincie ligt gemiddeld ongeveer 5 meter onder de zeespiegel.

Globale structuur van de Flevopolder

De polder Flevoland (ook wel: Flevopolder) bestaat uit twee delen: Oostelijk Flevoland met de steden Lelystad en Dronten en Zuidelijk Flevoland met de steden Almere en Zeewolde. Twee grote gemalen, het gemaal Wortman in Oostelijk Flevoland, en het gemaal De Blocq van Kuffeler in Zuidelijk Flevoland zorgen voor de afwatering van deze gebieden. De Flevopolder wordt in het Oosten en Westen begrensd door twee lange vaarten, respectievelijk de Hoge Vaart en de Lage Vaart (op de detailkaart met rode lijnen aangegeven). De Larservaart verbindt deze beide vaarten. In het midden van Flevoland bevindt zich de Knardijk, die de polders van Oostelijk en Zuidelijk Flevoland van elkaar scheidt. Om te voorkomen dat deze beide polders tegelijk zouden overstromen, bevinden zich in de Knardijk, daar waar de dijk de Hoge Vaart en Lage Vaart kruist, twee sluiscomplexen, de Hoge Knarsluis en Lage Knarsluis. De Hollandse Hout is een kunstmatig bos aan de zuidzijde van Lelystad. Een tweede belangrijk natuurgebied, grenzend aan het Markermeer vormen de Oostvaardersplassen. Luchthaven Lelystad bevindt zich ten oosten van Lelystad.

Instelling

De instelling als provincie werd bij wet besloten op 27 juni 1985, en uitgevoerd op 1 januari 1986. Lelystad werd de hoofdstad van de nieuwe provincie, die uit zes gemeenten ging bestaan. De oudste gemeente is Urk, dat tot 1950 bij Noord-Holland hoorde maar in genoemd jaar bij Overijssel werd gevoegd. De gemeente Noordoostpolder bestaat sinds 1962 en hoorde van 1962-1986 tijdelijk bij Overijssel. De gemeente Dronten, die sinds 1972 bestaat, was voor 1986 niet provinciaal ingedeeld. Hetzelfde gold voor de gemeente Lelystad, die in 1980 werd ingesteld, en de gemeenten Almere en Zeewolde, die sinds 1984 bestaan. De gemeente Noordoostpolder is voortgekomen uit het Openbaar Lichaam De Noordoostelijke Polder, dat in 1942 werd opgericht en in 1962 werd opgeheven. Dronten, Lelystad, Almere en Zeewolde vormden ooit onderdeel van het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders (OL ZIJP), dat in 1955 werd opgericht. Genoemde gemeenten zijn voortgekomen uit de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP). Het grondgebied van beide openbare lichamen was niet provinciaal ingedeeld; de bewoners hadden dus geen recht op deelname aan verkiezingen van het college van Provinciale Staten.

Naam

De naam Flevoland is afgeleid van het Flevomeer, ofwel Lacus Flevo, zoals dit door de Romeinse geograaf Pomponius Mela werd genoemd in zijn De Chorographia in 44 na Christus. Door het langzaam stijgen van de zeespiegel ontstonden in het Zuiderzeegebied geleidelijk een aantal meren, die rond het begin van onze jaartelling aaneengesloten raakten. Pomponius schreef hierover: "De noordelijke tak van de Rijn verbreedt zich tot het meer Flevo, dat een eiland met dezelfde naam omsluit en daarna als een normale rivier naar zee vloeit". Andere bronnen spreken over Flevum, dat 'vliestroom' betekent. Het proces zette zich door en geleidelijk aan ontstond uit dit meer de Zuiderzee. De namen "Flevoland" en "Vlieland" hebben dus eigenlijk dezelfde herkomst.

Tussen 790 en 1250 kreeg het Flevomeer een open verbinding met de Noordzee. Hierdoor werd een aantal dorpen verzwolgen door de zee. De nieuw ontstane binnenzee werd Almere genoemd. De stad Almere is naar dit meer vernoemd.

Agrarische bestemming en arme regio in de Europese Unie

De nieuwe polders kregen in het begin hoofdzakelijk een agrarische bestemming. Tegenwoordig is Almere een agglomeratie-overloopgebied bij Amsterdam. In de jaren negentig werd Flevoland aangemerkt als arme regio in de Europese Unie en had het recht op gelden uit het Europees Sociaal Fonds. Prompt kwam de Duitse televisie opnames maken van de golfbanen en de luxe jachthavens in Flevoland. Er werd namelijk alleen gekeken naar Flevolandse inkomsten verdeeld over het aantal inwoners, terwijl veel inwoners van zuidelijk Flevoland in Amsterdam werken en dus helemaal geen Flevolandse inkomsten hebben.

Bevolking

Flevoland telt zes gemeenten: Lelystad, Almere, Dronten, Noordoostpolder, Urk en Zeewolde. Het totaal aantal inwoners van Flevoland is 397.772. De gemiddelde leeftijd van de bevolking is lager dan in de rest van Nederland.

De Noordoostpolder is voornamelijk bedoeld en ingericht als landbouwgebied. Oostelijk Flevoland is ingericht op 25% niet-landbouwgrond en Zuidelijk Flevoland op 50% niet-landbouwgrond. Vooral Zuidelijk Flevoland is bedoeld om de bevolkingsgroei in de dichtbevolkte Randstad op te vangen.

Taal
De verschillende demografische samenstellingen van de zes gemeenten hebben hun weerslag op de taalsituatie. Op Urk spreekt men echt dialect; dit Urkers is nog buitengewoon levendig en valt bovendien bijzonder lastig te categoriseren. In de Noordoostpolder spreekt men Nederlands met een lichte noordelijke kleuring. In de gemeenten Dronten en Zeewolde is de selectie van immigranten zo zorgvuldig afgewogen dat men er thans het meest accentloze Nederlands van het land spreekt (zie Nederlands in de IJsselmeerpolders). In Lelystad en Almere spreekt een deel van de bevolking Amsterdams.

Natuur

De meeste natuurgebieden zijn in het bezit van Staatsbosbeheer. Sinds 1986 heeft Flevoland ook een eigen landschapsorganisatie: Het Flevolandschap.

Belangrijke natuurgebieden zijn:

Er is een omvangrijk plan van Natuurmonumenten om een archipel van natuureilanden aan te leggen in het Markermeer, genaamd Marker Wadden. De provincie is hierbij medefinancier.

Recreatie

Behalve steden, dorpen en polders heeft Flevoland ook een aantal bosgebieden en recreatiegebieden. Verder zijn er goede recreatiemogelijkheden op de randmeren; het Veluwemeer (oost), Eemmeer en Gooimeer (zuid) en Ketelmeer (noord) en op het IJsselmeer en het Markermeer. Bij Biddinghuizen is het attractiepark Walibi Holland te vinden.

Verkeer en vervoer

Als oeververbindingen heeft Flevoland bruggen bij Almere, Huizen, Elburg, Nijkerk, Harderwijk, Kampen en Urk. Daarnaast loopt er deel van een provinciale (de N302) over de Houtribdijk, de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. De belangrijkste autosnelwegen zijn de A6, A27 en N50. De A6 tussen Amsterdam en Lelystad en de A27 richting Utrecht zijn dagelijks verstopt door het forensenverkeer.

Door de provincie lopen twee spoorlijnen:

Verder is een verbinding van Amsterdam via Almere, Lelystad en Emmeloord naar Heerenveen en Groningen (de 'Zuiderzeelijn') bestudeerd, maar de rijksoverheid heeft besloten deze niet aan te leggen. Hiervoor in de plaats worden andere regionale wensen in het Noorden van het land en Flevoland uitgevoerd, zoals verbreding van de N50 en aanpassing van het knooppunt Joure.

In de toekomst zou Lelystad Airport een grote rol kunnen vervullen voor Flevoland als regionale luchthaven. Tot de baanverlenging gereed is, zal Lelystad Airport vooral een vliegveld blijven voor de kleine luchtvaart ofwel General Aviation.

Ziekenhuizen

Flevoland heeft vier ziekenhuizen: een in Almere, een in Lelystad en twee in Emmeloord. Het Flevoziekenhuis in Almere was volgens de AD Ziekenhuis top 100 in 2010 het best presterende ziekenhuis van Nederland, terwijl het in 2008 nog op de laatste plaats figureerde.