Nederweert (Limburgs: Ni-jwieërt) is een plaats en gemeente in de Nederlandse provincie Limburg. De gemeente ligt in de streek Midden-Limburg.
In de gemeente liggen naast het gelijknamige dorp Nederweert ook nog de dorpen Ospel, Ospeldijk, Nederweert-Eind en Leveroy. De gemeente Nederweert wordt doorsneden door drie kanalen: de Zuid-Willemsvaart, de Noordervaart en het kanaal Wessem-Nederweert. In het uitgestrekte buitengebied van Nederweert bevindt naast een aantal buurtschappen en gehuchten ook een drietal grote natuurgebieden: het Nationaal Park De Groote Peel, het Weerterbos en het vennengebied Sarsven en De Banen.
Naamgeving
Nederweert heette oorspronkelijk Merefelt, hetgeen betekent 'te midden van meren', of later, Weert van den nedersten eynde. Dit laatste is verbasterd tot Nederweert.
Een andere uitleg van 'Mereveld' is dat de benaming afstamt van het Germaanse woord 'mar', wat paard betekent, en het eveneens Germaanse 'vilde', wat veld of plaats betekent. Het Mereveld zou een paardenwisselplaats uit de Romeinse tijd zijn geweest. Dit is vergelijkbaar met de naam van de voormalige Nederweertse buurtschap Rosveld, eveneens met betekenis paardenwisselplaats.
Geschiedenis
Nederweert was oorspronkelijk verbonden aan de schepenbank van Weert. Ergens in de loop van de 14e eeuw werd Nederweert van Weert afgescheiden. In 1419 werd voor het eerst melding gemaakt van een eigen schepenbank en heerlijkheid.
In de middeleeuwen behoorde Nederweert tot het prinsbisdom Luik, een onderdeel van het Heilige Roomse Rijk. De heerlijkheid is in de zestiende eeuw bezit geweest van het graafschap Horn, dat feitelijk een zelfstandig ministaatje was. Nadat de laatste graaf van Horn, Filips van Montmorency, in 1568 werd onthoofd, werd Nederweert weer opgenomen in het prinsbisdom Luik. Inmiddels was dit prinsbisdom onder het gezag gekomen van koning Filips II van Spanje. Ook na de Vrede van Münster in 1648 bleef Nederweert bij het Spaanse rijk. In 1703, tijdens de Spaanse Successieoorlog, werd de heerlijkheid door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in bezit genomen. Bij de vrede van Utrecht in 1713 werd Nederweert toegekend aan de Oostenrijkse Nederlanden. Na de Franse Revolutie werden de Oostenrijkse Nederlanden in 1794 veroverd door de Eerste Franse Republiek. Eén jaar later werd de heerlijkheid Nederweert als bestuurlijke eenheid afgeschaft en vervangen door de gemeente Nederweert. Deze gemeente werd ingedeeld bij het nieuwe Franse departement Nedermaas. Aan het begin van de negentiende eeuw telde de gemeente Nederweert 3688 inwoners. Na de val van de Franse keizer Napoleon Bonaparte werd de gemeente in 1815 ingedeeld bij Limburg, een provincie in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
Tijdens de Belgische Revolutie in 1830 koos Nederweert de kant van België. Toch werd de gemeente in 1839, na de erkenning van België door de Nederlandse koning Willem I, ingedeeld bij Nederland. Dit gebeurde onder veel protest van de inwoners. In de 19e eeuw werd om de wateroverlast in het gebied te beteugelen het waterschap Het Land van Weert opgericht.
De gemeente liep oorlogsschade op tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 21 september 1944 werd het dorp Nederweert bevrijd, maar tot 14 november lag de frontlinie langs de Zuid-Willemsvaart en het kanaal Wessem-Nederweert. De kerk van Ospel werd op 27 september vernietigd door Duitse troepen. Vervolgens werd op 15 november ook de kerk van Leveroy opgeblazen. Pas in de jaren 50 konden beide kerken weer in ere hersteld worden. In de tweede helft van de twintigste eeuw nam de bevolking in snel tempo toe, mede door de bouw van nieuwe woonwijken bij het dorp Nederweert en het gehucht Budschop.
