Molenwaard is een Nederlandse gemeente die op 1 januari 2013 is ontstaan door samenvoeging van de Zuid-Hollandse gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland. Gelegen in het noorden van de Alblasserwaard herbergt zij ongeveer 29.000 inwoners op een oppervlakte van circa 126 km². De noordgrens wordt gevormd door de rivier de Lek.

Molenwaard is een echte plattelandsgemeente en dankt haar naam aan de talloze windmolens die op haar grondgebied staan, waaronder de befaamde Kinderdijkse molens. Op haar grondgebied ontspringt het riviertje de Alblas annex de Graafstroom, die pas na Oud-Alblas de gemeente verlaat.

De gemeente heeft een sterke orthodox-protestantse inslag, onder andere af te lezen aan de dominantie van de confessionele partijen in de lokale politiek, en wordt tot de Bijbelgordel gerekend.

Binnen het vernieuwde dienstverleningsconcept van de gemeente staan digitale dienstverlening en fysieke dienstverlening op locatie (thuis, dorpskern etc.) centraal. Dit betekent dat inwoners en ondernemers voor veel diensten niet langer naar een fysiek loket van de gemeente in een gemeentehuis hoeven te gaan. Op basis van een virtueel kantoor regelt de gemeente Molenwaard haar dienstverlening en bedrijfsvoering.

Herindeling en Gevolgen

De eerste gesprekken van een samenvoeging dateren uit 2008 en volgden uit een samenwerkingsproces waar ook de gemeente Giessenlanden aan deelnam. Dit eerste initiatief, gestart in 2007, ging echter ten onder aan onverenigbare standpunten over het niveau van samenwerking. De gemeente Nieuw-Lekkerland blies de gesprekken kort erna weer nieuw leven in, maar nu zonder Giessenlanden.

De gemeentebesturen van Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland volgden een andere route van herindeling dan gebruikelijk. Doorgaans fuseren gemeenten eerst en volgen daarna de ambtelijke organisaties. Molenwaard kreeg een organisatie (met de werknaam De Waard) die al per 1 juli 2009 functioneert (effectief sinds 1 september 2009). 1 september 2009 is ook datum van ingebruikname van het Gemeentekantoor aan het Melkwegplein te Bleskensgraaf. De periode tussen 1 juli 2009 en 1 januari 2013 stond in het teken van modernisering van de dienstverlening en het klaar maken van de organisatie voor de nieuwe gemeente Molenwaard.