Stichtse Vecht is een gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente is op 1 januari 2011 ontstaan door samenvoeging van de gemeenten Breukelen, Loenen en Maarssen. Stichtse Vecht heeft ongeveer 63.000 inwoners. Het gemeentehuis is in Maarssen.

Ligging en Indeling

Stichtse Vecht ligt tussen de steden Utrecht, Hilversum en Amsterdam. Centraal door de gemeente loopt de rivier de Vecht. Vanaf de gemeente Utrecht liggen tal van plaatsen langs de rivier in de gemeente Stichtse Vecht. In het noordelijke stroomgebied vallen plaatsen zoals Weesp en Muiden daarbuiten.

De gemeente telt twaalf kernen, veelal bestaand uit dorpen of buurtschappen. Ruwweg van noord naar zuid zijn er de volgende kernen: Nigtevecht, Vreeland, Loenersloot, Loenen aan de Vecht, Nieuwersluis, Nieuwer Ter Aa, Breukelen, Kockengen, Maarssen-Dorp, Maarssenbroek, Tienhoven/ (Oud) Maarsseveen/ Bethune- en Molenpolder, en Oud-Zuilen.

Geschiedenis

Vanaf de middeleeuwen vormde de rivier de Vecht een belangrijke verkeersader. Vroege bewoning kon in de Vechtstreek op de oeverwallen plaatsvinden. Daarbij waren er aan weerszijden van de rivier uitgestrekte veenmoerassen. Het zuidelijke stroomgebied kwam in de middeleeuwen merendeels te vallen onder het Sticht Utrecht, het noordelijke stroomgebied onder het Graafschap Holland. Gaandeweg werden de moerasgebieden langs de rivier grootschalig ontgonnen.

Langs de rivier werden kastelen en voorname huizen gebouwd waarvan er nog vele overeind staan zoals Slot Zuylen, Kasteel Nijenrode en ridderhofstad Gunterstein. In de 17e en 18e eeuw bouwden vooral rijke Amsterdamse kooplieden hun buitenhuizen aan de rivier. De zomerse stank van de singels en grachten dreef hen naar de Vechtstreek. Voorbeelden van de in totaal 72 buitenplaatsen binnen de gemeentegrenzen zijn Goudestein, Over-Holland en Rupelmonde. Het bracht rijkdom en welvaart in de dorpen aan de rivier.

Anno 2012 telde Stichtse Vecht ongeveer 760 rijksmonumenten en diverse beschermde dorpsgezichten. Vooral na de Tweede Wereldoorlog is op een aantal locaties binnen de gemeentegrenzen grootschalige nieuwbouw ontstaan. Maarssenbroek als kern met het hoogste aantal inwoners (circa 23.000) is daar een voorbeeld van. Naast de delen met een historisch dorpskarakter of een meer stedelijke uitstraling bestaat de gemeente in hoge mate uit landelijk gebied waarin zich onder meer polders met weidegrond en plassen bevinden.