Inhoud

Uden is een gemeente in de provincie Noord-Brabant, gelegen in de Peelrand en de Peelkern.

Geschiedenis

Land van Herpen
In 1233 vond er een scheiding plaats tussen het territorium Cuyk en het Land van Herpen en Uden. Uden vormde in die periode samen met Herpen één heerlijkheid. Tot de stichting van het stadje Ravenstein bleef Herpen de hoofdplaats van dit landje.

Gemene gronden
Rutger van Herpen verkocht of verpachtte in 1313 of 1314 gemene gronden aan inwoners van Boekel en Volkel. Wanneer de edele heer zijn liquide positie wilde verbeteren, dan gaf hij tegen betaling het gebruiksrecht van enige van zijn gronden uit, te beginnen met de woeste gronden binnen zijn heerlijkheid. Bij deze gemene gronden moet men vooral denken aan drassige gronden en onvruchtbare hoger gelegen gronden, zoals heidevelden.

Land van Ravenstein
In 1324 ging Uden als heerlijkheid in bestuurlijk opzicht behoren tot het Land van Ravenstein. Initieel viel de heerlijkheid Uden onder heerschappij van het Huis Valkenburg tot en met 1396, vanaf 1397 onder Kleef, tussen 1609-1670 onder het Huis van Brandenburg en tevens van 1609-1742 onder het Huis van Neuburg. Tussen Brandenburg en Neuburg heerstte onderlinge strijd om de rechten van het gebied. In de laatste periode werd de heerlijkheid Uden vanaf 1742 door het Huis van Sulzbach-van der Pfalz geregeerd, tot de verovering door de Fransen in 1794.

Commune d'Uden
De gemeente Uden is net als andere Nederlandse gemeenten omstreeks 1795 ontstaan, zijnde een bestuursvorm naar Frans voorbeeld ter vervanging van de landelijk sterk uiteenlopende vormen van lokaal bestuur tijdens het Ancien Régime. De Fransen veroveren het Land van Ravenstein in 1794, wat gevolgen had voor de toenmalige heerlijkheid Uden: de heerlijkheid werd in de Franse periode opgedeeld in de gemeenten Boekel, Uden en Zeeland.

Aardbeving
In Uden vond op 20 november 1932 om 23.37 uur een sterke aardbeving plaats, met intensiteit VI volgens de Mercallischaal. Minder solide huizen en gebouwen werden beschadigd. Het was, na de beving van Roermond in 1992, de krachtigste tot dan toe.

Stedenband

Als Europese gemeente heeft Uden sinds 1971 een stedenband oftewel jumelage met Lippstadt, een plaats in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, gelegen in het district Soest.

Samenwerking in de regio

De gemeente Uden werkt momenteel intensief aan gemeenschappelijke regelingen met buurgemeente Veghel vanuit de nieuwe stedelijke regio Regio Uden-Veghel. Hiervoor is onder andere een Intergemeentelijk Bureau Economie (IBE) opgericht. Het IBE is ingesteld om Veghel en Uden zo veel mogelijk te laten profiteren van één gemeenschappelijk sociaal-economisch en ruimtelijk-economisch beleid.

Trivia

Een voorstel van de Noord-Brabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde (sic) waarbij het wapen van de gemeente Uden in 1992 kon worden aangepast naar: "In keel een hartschild van zilver, over alles heen een karbonkel van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels." Evenueel kon er een boom achter geplaatst worden. Dit voorstel is echter niet overgenomen. Het huidige wapen, dat verleend is in 1817, vormt een verminkte versie van het wapen van Kleef. Dat werd door de schepenbank Uden gebruikt bij het zegelen van documenten, aangezien Uden vanaf 1396 in handen van de hertog van Kleef kwam.

Ereburgers

In 2005 is Gerard Schampers (Burgemeester in Uden van 1964-1987) vanwege zijn vele verdiensten voor Uden (en omstreken) op cultureel, bestuurlijk en economisch gebied, door de Gemeenteraad benoemd als ereburger van de gemeente Uden. Deze in 2004 ingestelde onderscheiding is nog maar één keer uitgereikt. Schampers is op 26 februari 2006 op 84-jarige leeftijd overleden.

Na de viering van het 25-jarig partnerschap in 1996 is er sprake geweest om de stedenband door afnemende belangstelling af te bouwen. Door nieuw voorzitterschap van de inmiddels opgerichte Stichting Jumelage Uden-Lippstadt en het instellen van een stimuleringssubsidieregeling is er weer enige vorm van bezoek over en weer ontstaan.